Lekkage
en huidproblemen

Lekkage van je stomamateriaal

Een lekkage van je stomamateriaal is erg vervelend. Bij regelmatig optreden van lekkages is het belangrijk om samen met je stomaverpleegkundige naar de oorzaak te zoeken.

Oorzaken lekkage

De meest voorkomende oorzaken van een lekkage zijn:

• Niet goed passend stomamateriaal
• Huidirritatie
• Stoma op huidniveau
• Ingetrokken stoma
• Huidplooien
• Gewichtstoename of -verlies

Lekkage bij een ileostoma

Een goede aansluiting van het materiaal is altijd van groot belang, maar vooral bij een ileostoma. De ontlasting uit de dunne darm is erg irriterend voor je huid. Om lekkages te voorkomen is het belangrijk dat je huidplaat goed aansluit aan je stoma, er mag geen huid onbedekt blijven rondom je stoma. Wanneer de opening in de huidplaat te klein is, knip het dan iets bij. Als de opening te groot is neem dan een nieuwe huidplaat die wel goed aansluit. Ook kan de ontlasting de huidplaat aantasten direct rondom het stoma. Hierdoor kan ook lekkage en irritatie ontstaan. Houd dit goed in de gaten.

De omvang van je stoma kan veranderen, dus controleer regelmatig of de opening er nog goed omheen past. Als de huidplaat echt steeds is aangetast door ontlasting, waardoor de huid stuk gaat, overleg dan met je stomaverpleegkundige of je een dikkere huidplaat nodig hebt of een ander systeem beter kan zijn.

Als je stomamateriaal steeds loskomt bij veelgemaakte bepaalde bewegingen kan het zijn dat je een te stugge huidplaat hebt. Ook hier zijn oplossingen voor zoals een soepel eendelig systeem.

Ook al kan je via de grote uitloop de ontlasting regelmatig laten weglopen in het toilet, toch moet je het stoma opvangmateriaal regelmatig verwisselen. Zo behoud je een gezonde huid. Vervang daarom:

• 1-delige zakjes minstens één maal per dag.
• Bij een 2-delige systeem vervang je de huidplaat om de dag en het zakje dagelijks. Kijk dan goed of de huidplaat nog goed aansluit en niet is aangetast.

Oplossingen voor een stomalekkage

Omdat er zo veel verschillende oorzaken van lekkage kunnen zijn, is er geen pasklare oplossing. Zo kan een 1-delig systeem bij plooien uitkomst bieden, omdat het door de soepelheid van het systeem de contouren van het lichaam volgt. Een systeem met een bolle huidplaat (convex huidplaat) kan bij een ingetrokken stoma een oplossing zijn.

Ook hulpmiddelen als pasta (een soort ‘plamuur’), wiggetjes (driehoekjes van hydrocolloïd) of ringetjes kunnen helpen om kuiltjes en/of plooien op te vullen om zo lekkages te voorkomen. Ons advies is om niet zelf allerlei dingen te gaan proberen, maar om samen met je stomaverpleegkundige naar een passende oplossing te zoeken.

Oorzaken van huidproblemen

Als je huid geïrriteerd is, kan dat voor problemen zorgen. Door huidproblemen hecht de huidplaat minder goed waardoor ook lekkage kan optreden. De lekkage kan er dan weer voor zorgen dat de irritatie verergert. Neem meteen contact op met je stomaverpleegkundige als je huidproblemen hebt.

Oorzaken van huidproblemen bij een darmstoma
De huid van je buik is niet bestand tegen ontlasting, dit kan wel langzaam aan verbeteren. Andere oorzaken die kunnen zorgen voor huidirritaties zijn:

• Het verkeerd verwijderen van de huidplak
• Overgevoeligheid voor ingrediënten in de huidplak
• De huid komt in contact met ontlasting vanuit de stoma
• De huidplak absorbeert de transpiratie vanuit de huid onvoldoende

Het voorkomen van huidproblemen
Om huidproblemen te voorkomen is het belangrijk dat je het juiste materiaal gebruikt met de opening op de goede maat en dat je het materiaal op tijd en op de juiste wijze verwijderd. Helaas kun je ook huidproblemen krijgen als je de materialen goed gebruikt. Als je last hebt van huidproblemen kun je in overleg met uw stomaverpleegkundige de volgende materialen gebruiken:

Huidherstellende poeder/hydrocolloïdpoeder
Een herstellende poeder kan gebruikt worden bij een vochtige huid of bij slijmvliesaandoeningen. Als je huid zo geïrriteerd is dat de open huid vocht afgeeft, kan je ook poeder gebruiken. De poeder beschermt de huid tussen de stoma en het opvangmateriaal. De poeder moet dun worden aangebracht. Strooi wat poeder op de huid waar je huidproblemen hebt en veeg het extra aan poeder voorzichtig weg met een gaasje.

Huidbeschermende crèmes/barrièrecrèmes
Het is normaal dat de huid een beetje rood is wanneer je de huidplaat verwijderd. Als de roodheid niet wegtrekt of de huid gevoelig aanvoelt, dan kan je  een huidbeschermende crème gebruiken. Je mag maar een klein beetje van deze crème aanbrengen. Deze crème wordt voorzichtig in de huid gewreven totdat deze stroef aanvoelt. Deze crèmes werken alleen op een droge huid.

Urinestoma
Het kan voorkomen dat de huid rondom je urinestoma rood wordt of geïrriteerd is. Ook kan je last hebben van lekkages. Dit zijn twee stoma gerelateerde problemen die vaak oorzaak en gevolg van elkaar zijn. Want voortdurende lekkages veroorzaken huidproblemen. En door huidproblemen waardoor de huid vochtig wordt kan het stomamateriaal minder goed kleven waardoor je weer lekkages krijgt.

Stomamateriaal wat goed aansluit
Urine is irriterend voor de huid. Om lekkages te voorkomen is het belangrijk dat je huidplaat goed aansluit aan je stoma, er mag geen huid onbedekt blijven rondom je stoma. Wanneer de opening in de huidplaat te klein is, knip het dan iets bij. Als de opening te groot is neem dan een nieuwe huidplaat die wel goed aansluit. Ook kan de urine de huidplaat aantasten direct rondom het stoma. Hierdoor kan ook lekkage en irritatie ontstaan. Houd dit goed in de gaten. De omvang van je stoma kan veranderen, dus controleer regelmatig of de opening er nog goed omheen past. Als de huidplaat echt steeds is aangetast door urine, waardoor de huid irriteert, overleg dan met je stomaverpleegkundige of je een dikkere huidplaat nodig hebt of een ander systeem nodig hebt.

Ook al kan je de urine met het kraantje laten weglopen toch moet je het stoma opvangmateriaal regelmatig verwisselen. Zo behoud je een gezonde huid. Vervang daarom:

• 1-delige zakjes minstens één maal per dag.
• Bij een 2-delige systeem vervang je de huidplaat om de dag en het zakje dagelijks. Kijk dan goed of de huidplaat nog goed aansluit en niet is aangetast. 

Wat is een prolaps?

Een prolaps is een uitstulping van de darm. Een prolaps ontstaat doordat er te veel druk op de buikwand komt, dit kan gebeuren als je zwaar tilt of door hoesten en niesen. Iedere stomadrager heeft kans op een prolaps. Een prolaps komt het meeste voor bij een dubbelloops stoma.

Een prolaps voorkomen
Een prolaps kan je niet altijd voorkomen. Wel kan je het risico op een prolaps verminderen:

• Til geen zware dingen.
• Probeer je gewicht goed te verdelen wanneer je iets optilt.
• Als je moet hoesten geef dan tegendruk rond de stoma. Houd bijvoorbeeld een kussen tegen je stoma.
• Probeer onder begeleiding je buikspieren sterker te maken. Je kunt dit bijvoorbeeld trainen bij de fysiotherapeut.

Hoe kan je de prolaps behandelen?
Overleg altijd eerst met je stomaverpleegkundige. Er zijn verschillende manieren om een prolaps te behandelen:

• Je stomaverpleegkundige kan de stoma terugduwen.
• Je kan de prolapszwelling verminderen met een koud washandje. Dit kan tijdelijk helpen.
• Je gebruikt een stomasteunband om je buikwand te verstevigen. Bespreek met je stomaverpleegkundige of een stomaband voor jou geschikt is.

Wat is een stomabreuk?

Een stomabreuk wordt ook wel parastomale hernia genoemd. Tijdens de operatie wordt er in de buikwand een opening gemaakt waardoor de darm naar buiten kan worden gebracht. Deze opening blijft later een zwakke plek in de buikwand. De darmen kunnen tegen deze opening duwen en bij een verhoogde druk in de buik  (hoesten, niesen, persen, tillen) kan er een lus door deze opening schieten. Dit is zichtbaar als een bolling naast de stoma. Een stomabreuk (parastomale hernia) is een breuk in de buikwand naast je stoma. Bij een stomabreuk kan een stuk darm in de zogenoemde breukzak terechtkomen. Hierdoor kan een kleine of grotere bolling van de buikwand ontstaan. Denk aan de grootte van een tennisbal, of groter.

Behandeling stomabreuk
Soms wordt er gekozen om de breuk operatief te behandelen. Er wordt dan een matje geplaatst dat stevigheid geeft aan de buikwand. Meestal wordt er gekozen voor een stomasteunbandage. Deze kunnen op maat gemaakt worden.

Heb je weinig klachten van je stomabreuk? Denk dan aan de volgende tips.

• Til de eerste acht weken helemaal niet.
• Til daarna niet meer dan 10 kilo.
• Til verstandig: voor zo min mogelijk druk op de buikwand kan je het beste door de knieën zakken en tijdens het uitademen tillen.
• Zorg voor een gezond gewicht.
• Draag bij lichamelijk zwaar werk een speciale ondersteunende breukband of broek.
• Zorg voor een goede algemene conditie en houd ook je buikspieren in conditie: start in overleg met je stomaverpleegkundige eventueel met speciale buikspieroefeningen.

Hyperkeratose bij een urinestoma

Hyperkeratose rondom een stoma is een pijnlijke onregelmatige granulatie die tot vernauwing of stenose van het urinestoma kan leiden.

Oorzaak is alkalische urine die inwerkt op de huid door een stoma huidplaat die te groot is uitgeknipt waardoor de huidplaat niet goed aansluit aan het stoma en urine  op de huid kan komen. Soms wordt de huidplaat niet vaak genoeg vervangen en vindt er erosie van de huidplaat plaats. Als je huid eenmaal kapot is door het inwerken van urine plakt het stomamateriaal ook niet meer goed. Soms vindt er ook kristalvorming plaats. Dit voelt aan als stukjes glas die in de huid prikken en is zeer pijnlijk en er ontstaan wondjes.

Wat kan je er tegen doen?

• Urine aanzuren met alkalische dranken zoals bouillon en water. Thee en citrusdranken vermijden. Eventueel eiwitrijke voeding.
• Huid deppen met verdunde azijnoplossing (3 delen water, 1 deel azijn) dit kan prikken

Een erg effectief alternatief voor azijnoplossing is Prontosan® wondreinigingsvloeistof. Deze vloeistof breng je met een gaas aan op de huid. Het gaas laat je 10 minuten inwerken en vervolgens breng je het stoma opvangmateriaal weer aan. Elke keer als je de huidplaat verwijdert dep je daarna de huid met in Prontosan® gedrenkte gazen. Zorg voor een contacttijd van minimaal 10 minuten per keer. 

Hoe werkt Prontosan^® bij hyperkeratose?

Prontosan^® herstelt de pH van de huid, en zorgt ervoor dat de open huid herstelt. Prontosan pakt ook eventuele bacteriegroei en biofilm op de huid aan. Prontosan^® wondreinigingsvloeistof wordt vergoed voor een chronische wond. De stomaverpleegkundige of huisarts kan hiervoor een recept schrijven en zal op het ZN formulier dan ook aangegeven worden dat het een moeilijk genezende wond betreft naast het stoma of op de buik.

Bekijk meer over Prontosan®.